5) Spookslot – 1978
Toegeven, als je aan het concept van een “spookhuis” denkt, is vanuit een gaanderij naar dansende animatronics kijken niet meteen het eerste wat in je opkomt. Toch is het Spookslot, zelfs vanuit het meest kritische oogpunt, een geweldig mooie attractie. De buitenkant is niet alleen aan alle kanten perfect afgewerkt; ook de donkere aanloop naar de hoofdshow doet veel bange harten rechtsomkeer maken. Deze show-attractie is beslist een buitenbeentje qua attractie, maar bied zoveel details en een ijzersterke soundtrack, opdat het beslist niet meteen gaat vervelen.
Spookslot was de eerste grote attractie in de Efteling en daarom een ommekeer in de koers van het park en een klein ankerpuntje in de Europese pretparkgeschiedenis. Ton van de Ven kreeg van Anton Pieck de volledige leiding over het project, en het is niet overdreven om te zeggen dat de stempel van beide grootmeesters van deze ruïne afdruipt. Sommigen vinden dit Spookslot misschien verouderd, maar wij zouden het liever “tijdloos” noemen.
4) Volk van Laaf – 1990
Welk kind wordt nu niet meteen meegesleurd in de magische sfeertjes van het Volk van Laaf? Dit project, waarvoor Van de Ven niet alleen de huisjes, stroompjes en weggetjes bedacht maar ook het achtergrondverhaal, resulteerde uiteindelijk in één van de uniekste themazones ter wereld. In dit vrolijke dorpje is slechts één attractie, de monorail waar je met slakjes boven en door de huisjes heen rijdt. Maar de echte attractie van het Lavenlaar zit hem in het ontdekken, kijken en klauteren.
Ook buiten het park zijn de laven bekend. Van deze vegetarische goedzakken is er een populaire tuinkabouter-reeks geweest, tot groot genoegen van de bedenker. Hoewel de Laven in de Efteling voor een forse stijging van bezoekers zorgde, is de aandacht van de gasten voor het gebied snel afgezwakt. Maar écht verlaten is het Lavenlaar, dankzij de grote hoeveelheid animatronics en bewegende onderdelen, eigenlijk nooit.
3) Villa Volta – 1996
Zelf zou Ton ooit gezegd hebben dat Villa Volta het project op is waar hij met de meeste trots op terugkijkt, en we kunnen hem geen ongelijk geven. Tenslotte ging Efteling bij Villa Volta een stapje verder in het pionierschap dat zo typerend is in de geschiedenis van het park. Zelf stapten ze met het concept van een moderne variant van de Haunted Swing naar Vekoma, zoals eerder al gebeurd was bij de Polka Marina, en de samenwerking resulteerde niet alleen in een prachtattractie, maar ook in een populair attractiemodel waarvan inmiddels in heel Europa exemplaren van te vinden zijn.
Gelegen aan het plein vernoemd naar de ontwerper zelf, springt de statige villa meteen in het oog. Eenmaal binnenin wordt het verhaal op een overtuigende manier gebracht doormiddel van twee voorshows. In de laatste van deze vind je trouwens een portret van Van de Ven. De hoofdshow zelf is voornamelijk dankzij de muziek van Ruud Bos een bombastische illusie op zijn best, want hoewel veel parken probeerden het succes van Villa Volta te kopiëren, behoort het prototype tot vandaag de dag nog tot de absolute top in zijn soort.
2) Droomvlucht – 1993
Een attractie die zelfs 22 jaar na opening nog “het mooiste wat de Efteling ooit overkomen is” en “de absolute publiekslieveling van het park” wordt genoemd, mag vanzelfsprekend niet ontbreken op deze lijst. Droomvlucht is een darkride met gewaagde elfjes, trollen- en kastelenthema en zonder coherent verhaal. Als je het zo hoort, klinkt het als een foute darkride in een lokaal Duits parkje, maar niets is minder waar. Ton van de Ven is erin geslaagd de thema’s over te brengen zonder dat ze aanvoelen als kitsch, en dankzij de variatie in thema blijft de rit afwisselend.
Hoogtepunten van een ritje “dromen me je ogen open” zijn zweven tussen de kastelen, ontmoetingen met verschillende fantasiewezens in het bos en slotscène die zijn gelijke niet kent binnen het park: een open plek in het woud waar trollen zichzelf wassen in een poeltje, waarin het continu regent. Jammer genoeg teisteren technische problemen deze topattractie al van voor de opening in 1993, maar gelukkig staat Droomvlucht in een park die weet wat voor een schat ze in hun aanbod hebben en er alles aan doet om deze ‘te bewaren voor het nageslacht’.
Tussendoor:
Alvorens we onze nummer één van de creaties van ontwerpen Ton van de Ven eruit pikken, willen we graag enkele eervolle vermeldingen uitdelen aan attracties en gebouwen die de lijst (net) niet haalden, ondanks dat ze bewijzen zijn van creatief meesterschap:
- Het Huis van de Vijf Zintuigen
- Het Efteling Theater
- Piraña
- Pagode
1) Fata Morgana – 1986
Droomvlucht mag dan misschien het mooiste zijn wat de Efteling ooit is overkomen, in geen enkele andere attractie zie je de grootsheid, een kenmerk van de Efteling dat vanaf 1978 steeds duidelijker werd, zo goed terug als in de verboden stad van 1000-en-één nachten. De genialiteit van deze darkride begint al lang voordat je in één van de 14 bootjes zit, want de minaretten en koepels op het gebouw zijn vanaf de hele inkomzone van het park zichtbaar en domineren op een prettige manier het landschap in die uithoek van het park. Eenmaal vertrokken volgen de hoogtepunten elkaar op, niet op een gehaast tempo maar eerder rustig, wat past bij het duistere karakter van de meeste scenes.
Natuurlijk is niet enkel Van de Ven verantwoordelijk voor dit succes. Ook wijlen Henny Knoet, die onder andere verantwoordelijk was voor Monsieur Cannibale en parkmascotte Pardoes, ontwierp een scene in deze attractie (de duistere martelkamer-scène om precies te zijn). Bovendien liet Ton zich zoals vaak inspireren door tekeningen van Anton Pieck, zijn leermeester.
Het resultaat van deze meesterontwerpers is een acht minuten durende rit tussen zwervers, pasha’s en een indrukwekkende Djinn. Maar ook buikdanseressen, al dan niet ongure koopmannen, slome kamelen en een keffend hondje geven je het gevoel dat je net wel of net niet welkom bent in deze luchtspiegeling. Zelfs na meer dan tien jaar regelmatige bezoekjes aan de Efteling en veelvuldige bezoekjes aan Fata Morgana blijf je elke keer meer en meer details ontdekken, en alleen al daarom verdient Fata Morgana wat ons betreft de titel “Meest geslaagde creatie van de hand van Ton van de Ven”, en dus ook van heel de Efteling.