In het begin was er niets…
Hoewel we tegenwoordig niet kunnen klagen van het aantal pretparken in de Benelux, was dat aan het begin van de vorige eeuw helemaal anders. In de geschiedenis van de Lage Landen zijn pretparken een behoorlijk jong fenomeen. Opvallend is dat vele pretparken zoals we ze nu kennen, ooit gegroeid zijn uit recreatiecentra, waar mensen heen gingen om te wandelen, te sporten of gewoon wat te genieten.
De allereerste sporen van zo’n sport- en ontspanningscomplex met een zwembad vonden we terug in het Nederlandse stadje Valkenburg. In 1934 opende het jonge koppel Otermans er namelijk een speeltuin met een roeivijver. Steeds meer mensen zakten naar hun speeltuin af, waardoor familie Otermans besliste om het terrein uit te breiden met een restaurant en een openluchtzwembad. ‘Ontspanningsoord Natuurbad Valkenburg’ zag het levenslicht. Opvallend voor het zwembad van de familie Otermans is dat mannen en vrouwen er gemengd mochten zwemmen, een zeer vooruitstrevend idee in die tijd. Voor velen was het een ware schande, terwijl anderen er zich niks van aan trokken en net met plezier samen gingen zwemmen met het andere geslacht. Het ontspanningsoord bleef erg populair en met enige regelmaat openden er nieuwe attracties. Het park groeide langzaam aan uit tot het gezellige pretparkje ‘De Valkenier’ zoals we het vandaag kennen.
Zwemmen, ik zal zwemmen, storm of geen storm!
Wanneer je tegenwoordig in de Efteling rondloopt kan je het je nog maar moeilijk voorstellen, maar ooit was een groot openluchtzwembad één van de grote trekpleisters van het park. Ook de Efteling werd namelijk ooit opgericht als een sportpark voor de plaatselijke jeugd. Ter hoogte van waar we nu de Vliegende Hollander kunnen vinden, opende in 1953 een voor die tijd zeer modern zwembad. Het grote zwembad had een diep en ondiep gedeelte, enkele springplanken en een kleine glijbaan. Opvallend was het waterzuiveringssysteem dat ingebouwd werd en er voor zorgde dat het water van het openluchtzwembad op elk moment helder en proper was, ongezien in die tijd!
Ook in het zwembad van de Efteling mochten mannen en vrouwen samen zwemmen, wat nog steeds een gevoelige zaak bleef. Enkele van de religieuzen die in het bestuur van de Efteling zaten konden er niet om lachen en ook enkele regels zijn duidelijk geïnspireerd op de katholieke kuisheidsgedachte: tweedelige zwempakken voor dames waren uit den boze en ook hun armen en schouders moesten steeds bedekt blijven.
Tot 1989 konden mensen in de Efteling gaan zwemmen. In dat jaar sloot het park definitief de poorten van het bad vanwege de hoge personeelskosten en de dalende populariteit.
Naast het grote zwembad waren er in de loop van de geschiedenis van het park nog twee kleinere zwembaden te vinden in en rond De Efteling. Zo had het oude bungalowpark van de Efteling, Het Kraanven, ook een eigen zwembad en was er tot 2003 een plonsbad voor kinderen in het park te vinden. Wie nu een pootje wil baden in de Efteling moet overnachten in het nieuwe bungalowpark Bosrijk. In het entreegebouw is namelijk het Badhuys, een klein maar gezellig zwembad te vinden.
Zwemmen naast pony’s
In 1963 opent er een nieuw vakantiepark in Nederland: Shetland Ponypark Slagharen. Henk Bemboom, een winkelier met neus voor zaken, opent er een park bestaande uit 24 eenvoudige huisjes. Ondanks de kleinschaligheid werd het al snel een groot succes: bij elk huisje kregen de bezoekers een pony die ze tijdens hun verblijf mochten verzorgen en ritjes konden op maken. Al snel werden de aanvragen veel groter dan de capaciteit van het kleine parkje, met een grote uitbreiding tot gevolg. Er kwamen extra huisjes, nieuwe voorzieningen en, je voelt het al komen: een zwembad.
Het zwembad was een relatief eenvoudig openluchtzwembad, maar werd al snel heel bekend in de buurt. Naast het bad was een weide te vinden, waarrond de ponybaan van het park liep en waar de bezoekers een ritje konden maken op de pony’s. Naast het vakantiepark groeide langzaam maar zeker ook het pretpark Attractiepark Slagharen. Zowel in het vakantiepark als in het pretpark werd grondig geïnvesteerd, waardoor in 1987 de bezoekers uiteindelijk zelfs konden kiezen tussen twee zwembaden.
Het park opende in dat jaar namelijk een, voor die tijd, groot overdekt zwembad met een ietwat ongewoon thema. Geen subtropische jungle of een eiland, maar ijsbergen, sneeuwhopen en bewegende ijsberen vormden en vormen nog steeds de decoratie van het bad. Maar daar komt binnenkort verandering in.
Tiki Tiki!
In 1983 begint in Wassenaar de bouw van een ambitieus project: het Tikibad. Hugo graaf Van Zuylen van Nijevelt pompt er zijn geld in een groot, tropisch zwemparadijs. Een marktonderzoek had hij niet laten doen want na in Amerika gezien te hebben hoe populair de waterparken daar waren had hij er het volste vertrouwen in dat ook zijn park een succesvolle investering zou worden. Het buikgevoel van Van Zuylen van Nijevelt was juist.
Al snel na de opening in 1984 vormden er zich rijen aan de kassa van meer dan twee uur lang. Het zwembad werd als snel populairder dan het pretpark Duinrell zelf. De zwemmers mochten twee en een half uur zwemmen, waarna ze plaats moesten maken voor nieuwe gasten. Na een zwembeurt trokken die massaal het pretpark in, maar daar bleek dat de capaciteit van het pretpark te klein was voor de grote groepen nieuwe bezoekers. Daarom werden er in de periode tussen 1985 en 1990 heel wat nieuwe attracties aan het park toegevoegd, waardoor het park veel sneller dan verwacht uitgroeide tot een volwaardig pretpark.
Ook België wordt wakker
In 1986 besliste Eddy Meeùs, de oprichter van Walibi Belgium, dat het tijd werd om aan de toekomst te denken en ging hij op zoek naar investeringen die gunstig zouden kunnen zijn op een langere termijn. Dominique Fallon, die eerder dit jaar op pensioen ging, stelde hem voor om een zwembad te bouwen zoals de collega’s in Duinrell hadden gedaan. Meeùs voelde wel iets voor dat idee en liet een uitgebreid marktonderzoek uitvoeren. Het resultaat was gunstig en na heel wat verschillende waterparken met zijn familie bezocht te hebben werd de knoop doorgehakt: Walibi zou een groot subtropisch zwembad krijgen met de beste attracties voor zwembaden die op dat moment beschikbaar waren.
In 1987 opende Aqualibi met, inderdaad, de nieuwste technieken en beste attracties die Meeùs kon vinden. In tegenstelling tot de andere zwembaden bij pretparken werd Aqualibi één van de attracties van Walibi. Elke bezoeker van het pretpark mocht gratis een uur en een kwartier gaan zwemmen in het zwemparadijs. Maar ook wanneer het pretpark niet geopend was, konden mensen van Aqualibi genieten. Doordat het zwembad aan de ingang van het park gebouwd werd, konden bezoekers ook buiten het pretparkseizoen gaan zwemmen.
In 1990 bleek al snel dat het waterpark te klein was voor het aantal bezoekers dat er op afkwam. Er werd beslist om een extra glijbaan, een wildwaterbaan en de Laguna Verde (een warm-waterbad met massage stralen en jacuzzis) toe te voegen. Later werd beslist om van Aqualibi van Walibi Belgium te splitsen. Nog steeds konden bezoekers van Walibi gratis gaan zwemmen, maar in de structuren van de Walibi-groep werd het zwmbad vanaf dan gezien als een afzonderlijk park.
In 2010 sloot Aqualibi zo’n vijfhonderd dagen lang de deuren voor een gigantische renovatie. Het hele complex werd zo goed als met de grond gelijk gemaakt en heropgebouwd. De legendarische Colorado bandenglijbaan met twee verschillende trajecten overleeft de verbouwingen niet, en ook de andere glijbanen worden vervangen door modernere exemplaren. Wildwaterbaan Rapido werd wel bewaard en volledig gerenoveerd.
Wanneer een zwembad overbodig wordt
Fast forward naar 2013, want in dat jaar kondigde een Nederlands pretpark aan om een slidepark te openen met elf glijbanen, waarvan de hoogste veertien meter hoog. Elke glijbaan zou een eigen uitglijbak krijgen, maar van een echt zwembad zou geen sprake zijn. En inderdaad, in juni 2013 opende Avonturenpark Hellendoorn Aquaventura, het eerste slidepark van de Benelux. Het slidepark is enkel toegankelijk voor bezoekers van het pretpark en je moet er wat voor bijbetalen. Op het eerste zicht leek het een zeer vreemde keuze voor een Nederlands pretpark. De investering kan namelijk enkel gebruikt worden tussen juni en september en enkel bij goed weer. Op dagen met slecht weer blijft Aquaventura zelfs gewoon gesloten. Toch lijkt het slidepark bij de jeugd goed aan te slaan en is Avonturenpark Hellendoorn een unieke nieuwigheid rijker.
Laat maar komen!
Pretparken en zwembaden, ze lijken doorheen de geschiedenis goed te zijn samengegaan in België en Nederland. Ook de toekomst ziet er op dat vlak nog veelbelovend uit. In Plopsaland De Panne wordt een bunker van beton en staal langzaam maar zeker omgevormd tot een sterk gethematiseerd subtropisch zwembad met een vikingthema en ook Attractiepark Slagharen start binnenkort met de renovatie en uitbreiding van hun huidige indoorzwembad, dat vier keer groter zal worden en vermoedelijk een Mexicaanse sfeer zal krijgen.
In Duitsland liggen de plannen voor een gigantisch zwemparadijs bij Europa-Park zo goed als vast en ook Phantasialand hoopt in de toekomst een zwembad te kunnen openen. Waarom? In elk van de vier gevallen omdat de parken er naar streven om niet langer een dagattractie maar een meerdaagse reisbestemming te worden. Een zwembad kan daar uiteraard bij helpen, maar we vragen ons af of er ook andere alternatieven zijn om dat doel te verwezenlijken. Benieuwd wat de toekomst ons nog zal brengen…